[dropcap]Μ[/dropcap]εσημέρι Τρίτης 11 Οκτωβρίου 2016. Για πολλούς θα ήταν μια τυπική ημέρα στο γραφείο. Όχι όμως για όλους. Για κάποιους η ημέρα είναι κρίσιμη. Πρέπει να κερδηθεί μία μάχη. Αυτή του Twitter.
Η ημέρα δεν επιλέχθηκε τυχαία. Ήταν η ημέρα της προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή για την διαπλοκή. Ήδη από το απόγευμα της προηγούμενης ημέρας 2 hastags σκαρφάλωναν σιγά-σιγά στην σκάλα των trends. Πρόκειται για τα hashtags #skaNDala και #Syriza_Xeftiles, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από τους κομματικούς στρατούς για να κερδίσουν την μάχη των social media.
Zoύμε άλλωστε στην εποχή που καταναλώνουμε ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μας στα social media. Αυτό το γεγονός έχει μεταφέρει το ενδιαφέρον των κομμάτων σε αυτά. Πέρα από τις επίσημες επικοινωνιακές καμπάνιες στις επίσημες σελίδες των κομμάτων στα social media, στο παρασκήνιο υπάρχουν ολόκληροι κομματικοί στρατοί από ψεύτικους λογαριασμούς, που προσπαθούν να επηρεάσουν την δημόσια σφαίρα στο διαδίκτυο. Όπως θα αποδείξουμε παρακάτω, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Δημοκρατία είναι “πρωταθλητές” σε αυτό το σπορ.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Πώς δίνεται μια μάχη στο Twitter;
Η διαδικασία έχει ως εξής: Πρέπει λέξεις και φράσεις “κλειδιά” να ανέβουν όσο πιο ψηλά στην λεγόμενη trending list, δηλαδή στη λίστα με τις πιο δημοφιλείς λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούνται στο twitter μια δεδομένη χρονική στιγμή. Συνήθως, πριν από αυτές τις λέξεις ή φράσεις προηγείται το σύμβολο του hashtag (#), ωστόσο δεν είναι πάντα απαραίτητο. Όταν μια λέξη ή φράση μπει στην trending list μετατρέπεται σε trend. Στόχος των κομματικών “στρατών” είναι να δημιουργήσουν trends και να τα “ανεβάσουν” όσο πιο ψηλά μπορούν στην trending list.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει ένα trend ανεβαίνει στην trending list, τόσο περισσότερο κόσμο θα δελεάσει να συμμετέχει στη χρήση του και να παρακολουθήσει τι γράφεται για αυτό. Πρόκειται στην ουσία για μια “Δεξαμενή”, όπου όταν ο χρήστης κλικάρει το trend εμφανίζονται όλα τα tweets που έχουν χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο trend. Mε τον τρόπο αυτό, οι ψεύτικοι λογαριασμοί πετυχαίνουν δύο σκοπούς: Να διαμορφώσουν την ατζέντα της συζήτησης στο ελληνικό twitter και να επηρεάσουν όσους συμμετέχουν στη συζήτηση ή απλά διαβάζουν τα tweets που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο trend.
Πώς όμως μία λέξη ή φράση μπαίνει και ανεβαίνει στην κλίμακα της trending list; Αυτό εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
- Τον όγκο των Tweets και των Retweets με αναφορά στο εκάστοτε trend.
- Την ταχύτητα με την οποία θα δημοσιευθούν τα συγκεκριμένα tweets.
- Τον αριθμό των ανθρώπων που θα δουν και θα αλληλεπιδράσουν με τα συγκεκριμένα tweets, άρα με τον αριθμό των followers των χρηστών που δημοσιεύουν τα συγκεκριμένα tweets.
Για να γίνει μια φράση “trend”, χρειάζεται μεγάλος όγκος από τις τρεις παραπάνω προϋποθέσεις. Ακριβώς επειδή ένας λογαριασμός δεν μπορεί εύκολα να πετύχει αυτό το στόχο, δημιουργούνται κατά δεκάδες ψεύτικοι λογαριασμοί, που σκοπό έχουν να πετύχουν τη μαζικότητα που απαιτείται από τα παραπάνω κριτήρια.
Πως φτιάχνονται οι “Στρατοί” Των Ψεύτικων Λογαριασμών
Μπορούν να φτιαχτούν δεκάδες λογαριασμοί (accounts) με την χρήση ενός και μόνο gmail, απλά τοποθετώντας μία τελεία μετά από κάθε χαρακτήρα του mail, για να δημιουργηθεί και διαφορετικός λογαριασμός. Όσο μεγαλύτερο το gmail σε χαρακτήρες, τόσο πιο πολλά accounts μπορούν να δημιουργηθούν.
Aπό εκεί και πέρα τα πράγματα είναι εύκολα. Ένα τυχαίο ελληνικό όνομα και μία φωτογραφία από τυχαίους χρήστες -κυρίως από το εξωτερικό-, στο instagram, το vk, τo Flickr, το Tumblr ή το ίδιο το Twitter αρκούν για να φτιάξει κάποιος έναν αληθοφανή λογαριασμό. Bέβαια, υπάρχει και η τακτική της ανωνυμίας. Λογαριασμοί – “persones” χωρίς όνομα, άλλα χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο, δημοσιεύουν κατά κόρον και αποκτούν κοινό μέσα από το περιεχόμενό τους. Τέτοιοι λογαριασμοί, οι οποίοι είναι πολύ δημοφιλείς στον κόσμο του twitter, ονομάζονταν στις τάξεις των τουιτεράδων μέχρι πρόσφατα ως “το βαθύ τουίτερ”. Αρκετές φορές πρόκειται για καθαρά «κομματικά» accounts, που εξυπηρετούν σκοπούς προπαγάνδας, αλλά υπάρχουν και οι σπάνιες περιπτώσεις που από πίσω κρύβεται κάποιος πραγματικός χρήστης που δεν θέλει να δημοσιοποιήσει το όνομά του. Η πολιτική απορρήτου του Twitter δίνει απεριόριστες δυνατότητες στους χρήστες να αναπτύξουν ψεύτικες ή εικονικές “persones”, σε αντίθεση με το Facebook που έχει αυστηροποιήσει την πολιτική απορρήτου του τα τελευταία 3 χρόνια. Ακόμα και μετά την αυστηροποίηση της πολιτικής απορρήτου της πλατφόρμας το 2018, με την οποία το twitter ζητάει ως επαλήθευση έναν αριθμό τηλεφώνου από τους χρήστες, το φαινόμενο των ψεύτικων λογαριασμών έχει μετριαστεί, ωστόσο δεν έχει σε καμία περίπτωση μειωθεί αισθητά.
Διαχείριση Πολλών Λογαριασμών, Τα Μυστικά και το “Ψυγείο”
Υπάρχουν δεκάδες ελεύθερα και επί πληρωμή προγράμματα, τα οποία κάνουν αυτή τη δουλειά. Το πιο γνωστό, είναι το TweetDeck, μια εφαρμογή μέσα από την οποία κάποιος μπορεί να διαχειριστεί ταυτόχρονα πολλoύς λογαριασμούς, χωρίς να χρειάζεται διαρκής σύνδεση και αποσύνδεση από κάθε λογαριασμό ξεχωριστά. Με ένα απλό παράθυρο στο browser, μπορεί κάποιος να διαχειριστεί δεκάδες λογαριασμούς την ίδια στιγμή.
O M. είναι ένας από τους ανθρώπους που έκανε αυτή τη δουλειά. Δέχθηκε να μου μιλήσει, ανώνυμα και με την προϋπόθεση πως δεν θα ανακαλύψω προσωπικά του στοιχεία. «Δεν είναι εύκολη δουλειά», ήταν από τα πρώτα πράγματα που μου είπε. «Καθημερινά διαχειρίζεσαι διαφορετικά προφίλ στο Tweetdeck και πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός ώστε να μην δώσεις “πάτημα” για να καταλάβουν ότι πρόκειται για επαγγελματικούς λογαριασμούς. Υποτίθεται πως πίσω από τα προφίλ βρίσκονται “αληθινοί χρήστες” με ενδιαφέροντα. Πρέπει όλα να φαίνονται φυσιολογικά. Για παράδειγμα δεν ποστάρουμε τα ίδια πράγματα, σε πολλά προφίλ γιατί “καρφωνόμαστε”. Προσπαθούμε επίσης να μην δημιουργούμε μαζικά προφίλ, γιατί υπάρχουν εργαλεία που καταγράφουν τα πάντα. Ακόμα και αν οι ανάγκες το απαιτούν, δημιουργούμε 2-3 ανά ημέρα, τους δίνουμε “δραστηριότητα” και μετά τα αφήνουμε “στο ψυγείο” για κάποια έκτακτη ανάγκη».
Eδώ μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα λογαριασμών με έντονη δραστηριότητα σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, τα οποία φυσικά μετά το τέλος της “δουλειάς” που πρέπει να φέρουν εις πέρας ξαναμένουν σε αδράνεια για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η συχνότητα δημιουργίας διαφορετικών ψευτικών λογαριασμών, οι οποίοι αν και φαίνονται διαφορετικοί κρύβουν πολλές φορές από πίσω τον ίδιο χρήστη. Μια απλή επίσκεψη στα προφίλ των συγκεκριμένων λογαριασμών αρκεί: Χρησιμοποιούν τα ίδια hashtags, μιλούν για τα ίδια θέματα από την ίδια ιδεολογική σκοπιά, χρησιμοποιούν φωτογραφίες που δεν παραπέμπει ξεκάθαρα στην πραγματική “ταυτότητα” τους και -φυσικά- δεν έχουν συνεχή δραστηριότητα, κάτι δηλαδή που θα υποδήλωνε έναν “φυσιολογικό”-πραγματικό χρήστη.
Στην κουβέντα που είχαμε με τον Μ., τον ρώτησα πως προέκυψε η συνεργασία του με την ομάδα του κόμματος για το οποίο τουίταρε.
«Από γνωριμία. Ήμουν αρκετά ενεργός στο Twitter και έτσι προέκυψε η συνεργασία, αρχικά με υποψήφιο και μετέπειτα στην “ομάδα” του κόμματος. Δεν ήμουν των ίδιων πεποιθήσεων με τον υποψήφιο, αλλά δεν με πείραζε. Ήθελα απλά να κάνω τη δουλειά και να πληρώνομαι». Όσο για τα ποσά, όπως ομολόγησε ο Μ. πρόκειται για «μαύρο» εισόδημα, της τάξης των 200-250 ευρώ/μήνα, για 6ήμερη εργασία 4-5 ωρών την ημέρα. Ανάμεσα στις αρμοδιότητές του είναι να «τσεκάρει» τι γράφεται για τον υποψήφιο ή το κόμμα στα social media τόσο χειροκίνητα, ψάχνοντας δηλαδή στο Google, όσο και με την βοήθεια προγραμμάτων. Όπως ο ίδιος αναφέρει, υπάρχουν ημέρες που απλά προσπαθεί να «αποκρούσει» αρνητικά σχόλια χρηστών εναντίον του κόμματος ή του στελέχους/βουλευτή, με απαντήσεις μέσω πολλαπλών λογαριασμών, ή να ψάχνει για δηλώσεις στελεχών του αντίπαλου κόμματος που προκάλεσαν αίσθηση, να τις απομονώσει και να τις “σπρώξει” στα social. Ωστόσο, οι δύσκολες ημέρες είναι αυτές που η Βουλή συνεδριάζει για ένα κρίσιμο ζήτημα ή που έχει προκύψει ένα σοβαρό ζήτημα επικαιρότητας ή γκάφα από στέλεχος του αντίπαλου κόμματος. «Είναι η μητέρα των μαχών οι ολομέλειες στη Βουλή», είπε.
Όταν τον ρώτησα για τα trends #skaNDala και #Syriza_Xeftiles, μου περιέγραψε την διαδικασία δημιουργίας τους ενός εκ των δύο.
«Συνήθως συννενοούμαστε με τους υπόλοιπους πολύ πριν την έναρξη της ολομέλειας, εφόσον ξέρουμε πότε ξεκινά. Έτσι έχουμε τη δυνατότητα να προγραμματίσουμε tweets γενικού περιεχομένου με το hashtag που μας ενδιαφέρει, χωρίς αναφορές σε φράσεις που ειπώθηκαν στη Βουλή, απλά για να αρχίσει το hashtag να “ζεσταίνεται” (μτφ: Να αποκτά όγκο αναφορών). Φροντίζουμε τα tweets αυτά να έχουν μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους και να είναι αρκετά ώστε να καταφέρει το hastag στην trending list. ‘Oταν ανεβαίνει ο αρχηγός του αντίπαλου κόμματος στο βήμα, τότε αρχίζουμε και κάνουμε το live tweeting, με σχόλια στις φράσεις του. Εκεί υπάρχει και ο μεγαλύτερος όγκος των tweets. Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει, τόσο πιο πολύ επηρεάζεται και ο απλός κόσμος να σχολιάσει το συγκεκριμένο θέμα».
Για την ιστορία, το hastag #skaNDala όχι μόνο κυριάρχησε στη μάχη της 11ης Νοεμβρίου, αλλά συνεχίζει την πορεία του μέχρι και σήμερα, με αρκετά tweets να γράφονται καθημερινά.
Εκτός από τους ψεύτικους λογαριασμούς, υπάρχουν και τα λεγόμενα trolls. Πρόκειται συνήθως για χρήστες που εκμεταλλεύονται την δυνατότητα της ανωνυμίας που τους προσφέρει το twitter για να κάνει πολιτική προπαγάνδα. Ένας ψεύτικος λογαριασμός (fake account) είναι σχεδόν πάντα troll, δεν ισχύει όμως πάντα το αντίστροφο: ένα troll δεν είναι πάντα ψεύτικος λογαριασμός, καθώς μπορεί να κρύβεται από πίσω ένα και μοναδικό αληθινό πρόσωπο.
Ένα από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα των τύπων λογαριασμών που προαναφέρθηκαν και που υποστηρίζει σθεναρά τις πολιτικές επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ είναι το @_aspa_. Ας δούμε την δραστηριότητά του.
Όπως φαίνεται, υπάρχει ασυνήθιστα υψηλή δραστηριότητα σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, και σχεδόν μηδενική σε άλλες. Είναι κλασσική περίπτωση ψεύτικου λογαριασμού, που δημιουργήθηκε, «πήρε δραστηριότητα» και «μπήκε στο ψυγείο», όπως μας περιέγραφε ο Μ.
Η εντονότερη δραστηριότητα εμφανίζεται αρχικά στις 8 Δεκεμβρίου. Είναι η ημερομηνία θανάτου του χουντικού Στυλιανού Παττακού. Όλα τα tweets του συγκεκριμένου λογαριασμού εκείνη την ημέρα χρησιμοποιούν το hastag #pattakos και αφήνουν ξεκάθαρες υπόνοιες για σύνδεσή του με την ΝΔ. Η επόμενη έντονη δραστηριότητα παρουσιάζεται στις 11 Δεκεμβρίου, οπότε και ο συγκεκριμένος λογαριασμός tweetάρει και retweetάρει αποκλειστικά tweets που περιέχουν το hastag #skandala. Γενικότερα, η δραστηριότητά του λογαριασμού αυτού φαίνεται πως κινείται γύρω από πολύ συγκεκριμένα hastags.
Η κορυφαία δραστηριότητα του account έρχεται στις 8 Δεκεμβρίου, με το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα. Παρακάτω υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά Tweets. Πάνω κάτω, όλα τα επόμενα κινήθηκαν στο ίδιο κλίμα. Συχνή αναφορά στο hastag #διάγγελμα, προκειμένου να υπάρχει όσο το δυνατόν περισσότερο περιεχόμενο με θετικές γνώμες για τα όσα εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός, ακριβώς στα πρότυπα της τακτικής που αναφέρθηκε πιο πάνω.
Η Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ
Πριν τις εκλογές του 2012, το protagon.gr μίλησε με τους ανθρώπους που στελέχωναν την επικοινωνιακή ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Μία ομάδα νέων ανθρώπων μίλησε on camera για το πως δουλεύει ο τομέας των social media του κόμματος. Κατά την διάρκεια που ένας νεαρός εξηγούσε τις επιθέσεις που δέχονται τα επίσημα accounts του ΣΥΡΙΖΑ από τα trolls της ΝΔ, η κάμερα έπιασε κάτι πολύ ενδιαφέρον: Ένα mail που έδινε link για επεξεργασμένο videο της επίσημης καμπάνιας της ΝΔ, που είχε φτιαχτεί για να προωθηθεί στα social μέσω των troll accounts. Μάλιστα, η κάμερα έπιασε και τις «οδηγίες» για χρήση ενός συγκεκριμένου hastag που θα χρησιμοποιούνταν οργανωμένα. Mάλιστα, ένα μέλος της ομάδας παραδέχεται στην κάμερα πως «μια από τις αγαπημένες του ασχολίες είναι να τσακώνεται με άλλους, είτε κατά μόνας, είτε σε συντονισμό με άλλους». Είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ξεσκεπάσματος oργανωμένου «κομματικού» στρατού στα social media.
Το μέλος της ομάδας των social media του ΣΥΡΙΖΑ, που παραδέχθηκε on camera πως κάνει τη δουλειά των συντονισμένων tweets και των διαδικτυακών καυγάδων, είναι ο Χρήστος Σίμος. Πρόκειτα για τον άνθρωπο που τον Νοέμβριο του 2018 διορίστηκε ως Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.
Αν και η ΝΔ είχε την πρωτοκαθεδρία στο «παιχνίδι» των trolls και της επιρροής στο Twitter μέχρι το 2014, η κατάσταση άρχιζε να αλλάζει. Πριν τις ευρωεκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε δυναμικά στην αρένα των ψεύτικων λογαριασμών και των trolls και πήρε σχεδόν το πάνω χέρι.
Ο μεγάλος αριθμός των ψεύτικων λογαριασμών της πλευράς του ΣΥΡΙΖΑ έχει έρθει στην επιφάνεια αρκετές φορές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ένα tweet για την απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου που αφορά στο ελληνικό χρέος και άλλο ένα που στοχοποιεί τον Αρκά. Tα συγκεκριμένα tweets αναπαράχθηκαν αυτολεξεί από διαφορετικούς λογαριασμούς, κάτι που δηλώνει και το γεγονός ότι πρόκειται για ψεύτικους.
Η υπεροχή του ΣΥΡΙΖΑ στο twitter απογειώθηκε κατά την περίοδο της προεδρικής εκλογής και κορυφώθηκε στο δημοψήφισμα. Σήμερα, η ισορροπία αυτή φαίνεται πως ανατρέπεται ξανά, με την πλάστιγγα να ξαναγέρνει προς την πλευρά της ΝΔ, κυρίως λόγω της πολιτικής συγκυρίας.
Η ομάδα της ΝΔ
Η στρατηγική της ΝΔ ήταν εντελώς διαφορετική. Σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, η ομάδα της ΝΔ δεν βασιζόταν στην δημιουργία μεγάλου όγκου περιεχομένου από πολλά accounts, αλλά το αντίστροφο. Η τροφοδοσία με περιεχόμενο γινόταν στοχευμένα, μέσω ενός καναλιού, από το οποίο γινόταν αναπαραγωγή από στους ψεύτικους λογαριασμούς και τα avatars. Η λεγόμενη “Ομάδα Αλήθειας” ήταν το κανάλι που διοχετεύετε και συνεχίζει να διοχετεύει με περιεχόμενο τα social media για λογαριασμό της ΝΔ, μέχρι τα μέσα του 2015. Πρόκειται για έναν καλά οργανωμένο μηχανισμό που έχει «μάτια και αυτιά» παντού: Από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, όπου υπάρχει πλήρης εποπτεία για το τι λέγεται από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να είναι σε θέση να απομονώσουν συγκεκριμένα αποσπάσματα και να τροφοδοτήσουν τα social media, μέχρι το internet.
Πρωταθλητής ωστόσο στην “υποστήριξη” από ψεύτικα προφίλ φαίνεται πως είναι ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, Άδωνις Γεωργιάδης. Tα παρακάτω usernames παρουσιάζουν δύο κοινά χαρακτηριστικά: ανέστειλαν την λειτουργία τους την ίδια ακριβώς ημέρα και κατά την παρουσία τους στο twitter έγραφαν συνεχώς υποστηρικτικά tweets για τον κ. Γεωργιάδη και έκαναν διαρκώς retweets σε δικά του tweets.
Oι λογαριασμοί @SotirisGrivas @athinakarapano1 @annakaranikola2 @giannaantonopo2 @giannaapostolo1 @NasiotisTasos @AGerantwni @FeniaTsipianiti @manoloudisvasi1 @DwrotheaItskou @ΤinaGialitaki ήταν μόνο μερικοί από τον υπεράριθμο “στρατό” που υποστήριζε τον κ. Γεωργιάδη στο Twitter. Σήμερα, η συντριπτική τους πλειονότητα δεν υπάρχει πλέον στο twitter, με τους λογαριασμούς να έχουν διαγραφεί.
Ας πάρουμε μερικές περιπτώσεις, που αποδεικνύουν τα παραπάνω. Τρεις χρήστες, με πάνω από 1000 retweets στον λογαριασμό του αντιπροέδρου της ΝΔ και χωρίς άλλη δραστηριότητα που θα μαρτυρούσε έναν “φυσιολογικό” χρήστη.
Όταν ρωτήσαμε τον Μ. για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις, γέλασε λέγοντας πως «ήταν απρόσεκτοι» και πως «αρκετά bots (=ψεύτικοι λογαριασμοί του Άδωνι έπεσαν λόγω μαζικών reports όταν έγιναν αντιληπτά». Γενικότερα, η τάση των reports δεν ήταν συνηθισμένη, από τα δύο στρατόπεδα, όπως μας περιγράφει ο Μ., ωστόσο υπάρχουν τρανταχτές περιπτώσεις λογαριασμών με μεγάλο κοινό και επιρροή που έπεσαν θύματα μαζικών επιθέσεων μέσω reports, όπως ο LavrentisBeria και ο Cocobilly.
Ιούλιος 2018: Τα Ψεύτικα Προφιλ Που Δημιουργήθηκαν Για Την Τραγωδία Στο Μάτι
To απόγευμα της 23ης Ιουλίου και ενώ το twitter κατακλυζόταν από tweets που ήταν μάλλον αρνητικά για την κυβέρνηση και τους χειρισμούς τους, έκαναν την εμφάνιση τους ψεύτικοι λογαριασμοί που δημιουργήθηκαν μέσα σε πολύ σύντομο μεταξύ τους χρονικό διάστημα. Όλοι αυτοί οι λογαριασμοί είχαν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά:
- Δημιουργήθηκαν τον Ιούλιο του 2018, μετά τα τραγικά γεγονότα στο Μάτι
- Οι αρχικές τους δημοσιεύσεις τους αφορούσαν αποκλειστικά την εξάλειψη των ευθυνών της κυβέρνησης
- Όλα χρησιμοποιούσαν το hashtag SKAIXeftiles, με σκοπό να το ανεβάσουν όσο το δυνατόν ψηλότερα στην trending list
- Είχαν στην πλειονότητά τους generated username, το οποίο δίνεται αυτόματα από το twitter σε νέους λογαριασμούς εάν ο χρήστης δεν επιλέξει συγκεκριμένο username. Αυτό υποδηλώνει πως οι διαχειριστές μάλλον βιάζονταν να συνδράμουν στο να “ανέβουν” συγκεκριμένα hashtags στην trending list και άρα το περιεχόμενο των tweets που χρησιμοποιούσαν το συγκεκριμένο hashtag να γίνει ορατό από όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή των λογαριασμών @yourdad09129035, @YianisR, @kaiserS77165679, @nocontr69585670 oι οποίοι δημιουργήθηκαν στις 27 Ιουλίου και έκτοτε δημοσιεύουν κατά κύριο λόγο φιλοκυβερνητικά tweets.
Παρόμοια δραστηριότητα είχαν και μια σειρά από τους εξής λογαριασμούς: @emeisgiaemas7, @skylomana, @coccodrillo29, @n1kolas3, @yiannis62942351, @enoxosgg και άλλα παρόμοια, τα οποία δημιουργήθηκαν με αφορμή την πυρκαγιά, έκαναν την “δουλειά” που έπρεπε και έκτοτε εμφανίζουν μηδενική δραστηριότητα. Αυτό άλλωστε φαίνεται στα παρακάτω γραφήματα, όπου καταγράφεται έντονη δραστηριότητα των παραπάνω λογαριασμών μόνο την επίμαχη περίοδο της καταστροφής. Αλλά μπορεί κάποιος να το παρατηρήσει και μόνος του, με μια επίσκεψη στα συγκεκριμένα προφίλ.
Όπως άλλωστε ανέφερε και ο Data Analyst Florents Tselai στη σχετική ανάλυση δεδομένων που δημοσίευσε στο JAJ, οι λογαριασμοί τέτοιου είδους που εντόπισε μέσω των ερωτημάτων που “έτρεξε” στη βάση δεδομένων του twitter, ήταν τουλάχιστον 20. Bέβαια, υπήρχε και η αντίπερα όχθη. Πολλοί λογαριασμοί που πρόσκεινται στην Νέα Δημοκρατία, ανέδειξαν -με αφορμή το μάτι- το trend #syriza_xeftiles. Είναι στην πλειονότητα τους λογαριασμοί που έχουν παρελθόν στο twitter, με τα τιτιβίσματά τους να είναι κατά κύριο λόγο υποστηρικτικά προς την αξιωματική αντιπολίτευση. Παρόλα αυτά, τις ημέρες της τραγωδίας στο Μάτι, τα προσκείμενα στην ΝΔ trolls και ψεύτικοι λογαριασμοί, χρησιμοποιούσαν κατά κύριο λόγο τη λέξη “Μάτι” στα tweets τους, καθώς η συγκεκριμένη λέξη ήταν λόγω των συγκυριών πρώτη στην trending list.
Στην ουσία, οι παραπάνω λογαριασμοί προσπάθησαν να ανεβάσουν στην trending list συγκεκριμένα trends, όπως το #skai_xeftiles. Έτσι, κατάφεραν 2 πράγματα: αρχικά να “μεταστρέψουν” το κλίμα στο ελληνικό twitter και κατά δεύτερον να εμφανιστούν υποστηρικτικά tweets για την κυβέρνηση σε trends που βρίσκονταν ψηλά στην trending list και άρα είχαν μεγάλη απήχηση στους Έλληνες χρήστες.
Μετά από όλα αυτά, προκύπτει ένα βασικό ερώτημα: Είναι τόσο σημαντικό να κερδίσουν τα κόμματα τη μάχη του τουίτερ;
Δαπανούν χρήματα για να επηρεάσουν μια πολύ μικρή δεξαμενή ψηφοφόρων που παρακολουθούν συχνά το twitter και συμμετέχουν ενεργά σε αυτό; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι δύσκολη. Υπάρχουν λογαριασμοί-trolls που απλά στηρίζουν φανατικά τα κόμματα λόγω προσωπικής επιλογής. Υπάρχουν όμως και οι στρατοί που κάνουν την δουλειά που είδαμε παραπάνω και που δεν χρειάζονται ιδιαίτερα υψηλό budget για να δημιουργηθούν. Μπορεί ο μικρόκοσμος του ελληνικού twitter να μην αντικατοπτρίζει την κοινωνική πραγματικότητα, ωστόσο η πολιτική προπαγάνδα μέσω κομματικών στρατών σίγουρα επηρεάζει μια μικρή μερίδα ουδέτερων χρηστών.
Τελικά, μήπως δεν είναι και τόσο αθέμιτος αυτός ο πόλεμος των ψεύτικων προφίλ; Μήπως εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική μάχη για την εξουσία; Είναι ηθικός; Είναι ανήθικος; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που με απασχολούν εδώ και καιρό. Δεν τα έχω απαντήσει ακόμη, και μάλλον θα αργήσω αρκετά. Η μάχη σίγουρα θα συνεχίζεται για πολύ, όσο τα social media μπαίνουν όλο και περισσότερο στις ζωές μας.
Εδώ, μπορείτε να δείτε μια σύντομη παρουσίαση της έρευνας στον τηλεοπτικό σταθμό SBC και στην εκπομπή SBC Life.
Ενημέρωση: Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2017 και ανανεώθηκε με στοιχεία τον Αύγουστο του 2018, χρησιμοποιώντας στοιχεία για την δραστηριότητα ψεύτικων λογαριασμών με αφορμή την πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής, αλλά και νέα δεδομένα για την διαχρονική δράση των κομματικών στρατών στο Τwitter έως και σήμερα.