Η αλήθεια είναι πως ήθελα να βάλω έναν πιο αιχμηρό τίτλο, αλλά ας είναι.
Στο Ποτάμι αποφάσισαν να κάνουν μια «διαφορετική» video καμπάνια με αφορμή τα 3 χρόνια λειτουργίας του κόμματος. Δημιούργησαν 9 βίντεο τα οποία παρουσιάζουν τις εξής φιγούρες πολιτών:
- Τον διεφθαρμένο
- Το τρολ
- Την πολιτικάντισα
- Τον ξερόλα
- Την ξιπασμένη
- Τον ψεκασμένο
- Το κομματόσκυλο
- Την δραχμίστρια
- Το φασιστάκι
Mερικά από τα 9 αυτά βίντεο, παρουσιάζουν ανθρώπους που λίγο-πολύ όλοι έχουμε συναντήσει διαδικτυακά ή στην καθημερινότητά μας. Το ζήτημα είναι πώς τους παρουσιάζουν: Σαν γραφικές φιγούρες, χλευαστικά και με πολύ μεγάλη δόση ειρωνείας.
Όταν ένα κόμμα, που μάλιστα βρίσκεται στη βουλή, αποφασίζει να κάνει μία καμπάνια, προφανώς και έχει κάποια στόχευση: Είτε να προσελκύσει κάποια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, είτε να θίξει τα κακώς κείμενα της κυβέρνησης, είτε να πείσει ένα κομμάτι αναποφάσιστων ψηφοφόρων να ταχθεί με το μέρος του, είτε -στην έσχατη περίπτωση- να τονώσει την κομματική του συσπείρωση. Είναι η πρώτη καμπάνια που νομίζω πως δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο ύπαρξης. Το μόνο στο οποίο στοχεύει είναι γελοιοποιήσει μία μερίδα πολιτών, που μπορεί τα πιστεύω τους να μας ξενίζουν, αλλά είναι πολιτικοί δρώντες. Ψηφίζουν. Έχουν δικαίωμα λόγου και έκφρασης και κάποτε πίστευαν άλλα πράγματα από αυτά που πιστεύουν σήμερα.
Μια καμπάνια σπάνια κατηγορεί εν δυνάμει ψηφοφόρους. Δεν έχω ξαναδεί παρόμοια της. Και θα αναρωτηθείτε: Είναι εν δυνάμει ψηφοφόρος του Ποταμιού ο ψεκασμένος; Ναι, είναι.
Παραθέτω μερικά ενδεικτικά στοιχεία από πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις. Οι ψηφοφόροι του Ποταμιού φαίνεται πως έχουν μερικές πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις σε μία σειρά από ερωτήματα.
Βέβαια, τα παραπάνω στοιχεία δεν είναι και απροσδόκητα. Το Ποτάμι δημιουργήθηκε από μετακινήσεις ψηφοφόρων των παλιών κομμάτων προς το κέντρο. Ποτέ δεν κατάφερε να σημειώσει υψηλή κομματική συσπείρωση, με το υψηλότερο ποσοστό που κατέγραψε να είναι στο 45%. Είναι ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα, στο οποίο βρέθηκαν κυρίως άνθρωποι που αισθάνονταν απογοητευμένοι από ΠΑΣΟΚ και NΔ, και όπως είναι φυσικό, οι άνθρωποι αυτοί κουβαλάνε ακόμα μερικές από τις αντιλήψεις του παρελθόντος. Το Ποτάμι αυτό το αρνείται. Θεωρεί πως οι ψηφοφόροι του έχουν προκύψει από παρθενογένεση, πως το πολιτικό τους παρελθόν είναι ανύπαρκτο και πως εν μία νυκτί άλλαξαν τις απόψεις τους με βάση την πολιτική ατζέντα του κινήματος.
Τα βίντεο είναι ένας κόλαφος ελιτισμού και ένα ανελέητο αυτομαστίγωμα. Τι στα αλήθεια κερδίζει ένα κόμμα του 3% με το να βάζει απέναντί του μία μεγάλη ομάδα πολιτών; Και το παράξενο δεν είναι αυτό. Το πολύ παράξενο, έως τρελό, είναι πως ο κ. Θεοδωράκης έχει μιλήσει ουκ ολίγες φορές για την ανάγκη «μιας ηγεσίας που θα εμπνεύσει τους πολίτες». Φαίνεται πως η λέξη πολίτης είναι κάπως παρεξηγημένη στο Ποτάμι και επιδέχεται πολλών εξαιρέσεων. Βέβαια, ίσως αυτή η καμπάνια εκδηλώνει και την μεγάλη αδυναμία του ποταμιού να εμπνεύσει κόσμο και να κερδίσει πολιτικό έδαφος. Είναι μια καμπάνια που επιβεβαιώνει πως τα στελέχη του κόμματος ζουν στη δική τους γυάλα.
Το Ποτάμι μέσα από αυτά τα σποτάκια πυροβολεί τα πόδια του. Μέσα από την ειρωνική παρουσίαση μερικών -όντως γραφικών- περιπτώσεων προσπαθεί να αποδείξει σε κάποιους (σε ποιους άραγε;) οτι κατέχει το μονοπώλιο της ορθής σκέψης και μίας αλήθειας που όμως δεν είναι πολιτική, αλλά βαθιά ρεβανσιστική και ναρκισσιστική. Κινείται σε ένα δίπολο που γνωρίζουμε πολύ καλά στα χρόνια της κρίσης. Το ίδιο το ποτάμι απαρνείται κάθε είδους πολιτικής και κομματικής οργάνωσης «όπως την ξέρουμε» πλασάροντας ένα νέο μοντέλο οργάνωσης, που στην ουσία είναι κάτι ανάμεσα σε ένα επιτηδευμένο απολιτικ χάος και σε ένα γνωστικό έλλειμμα πολιτικής οργάνωσης και διαχείρισης.
Μάλιστα, στην εκδήλωση για τα τρία χρόνια λειτουργίας του Ποταμιού, ο εμπνευστής των συγκεκριμένων video και στέλεχος του Ποταμιού Νίκος Νυφούδης δήλωσε: «Όσοι μας κατακρίνουν στα social media για τα video, θυμώνουν γιατί βλέπουν τον εαυτό τους στους χαρακτήρες». Στην ουσία ο κύριος Νυφούδης μας ενημέρωσε πως περίπου το 95% των ψηφισάντων που δεν ψήφισαν ποτάμι, είναι ψεκασμένοι, ξερόλες, δραχμιστές και όλα τα άλλα «δεινά» που παρουσιάζονται στα video. Πέρα από τον απίστευτο ελιτισμό που μου έβγαλε αυτή η φράση, κατευθείαν μου ήρθε στο μυαλό η η έκφραση «ή στραβά πάει ο γιαλός, ή στραβά αρμενίζουμε». Το ποτάμι προσπαθεί να μας πείσει πως το ίδιο αρμενίζει περίφημα, ενώ ο γιαλός, εμείς δηλαδή, είμαστε «στραβοί». Στην ίδια εκδήλωση έγινε λόγος για το φαινόμενο του «echo room». Πρόκειται για το φαινόμενο όπου ως χρήστες των social media έχουμε αλληλεπίδραση μόνο με ανθρώπους που έχουν τις ίδιες απόψεις με εμάς, επιβεβαιώνοντας τα δικά μας πιστεύω και αγνοώντας την πραγματική αλήθεια. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην εκδήλωση του Ποταμιού, κατά τη διάρκεια προβολή των video.
Ένα πολιτικό inception. Χειροκροτούσαν μία χλεύη προς μια μερίδα συμπολιτών τους.
Στα αυτομαστιγώματα τα πάει περίφημα το Ποτάμι. Όχι όμως και στα αποτελέσματα. Το εναλλακτικό μοντέλο κομματικής οργάνωσης που παρουσιάζει, θα το λέγαμε μάλλον αναποτελεσματικό: Από 11 βουλευτές, έχουν μείνει 6. Σαν η πολιτική επιστήμη να εκδικείται τον Σταύρο Θεοδωράκη.
Τα συγκρεκριμένα βίντεο, τελικά επιβεβαιώνουν όσα πίστευα: Το Ποτάμι είναι άλλο ένα κόμμα του «συρμού», που κάνει αυτά για τα οποία φωνάζει: Ψέγει τους «άλλους», όσους δηλαδή δεν μπορεί να πείσει, δεν κατορθώνει να «επαναπατρίσει» τους πολίτες στη λογική και αδυνατεί να ξεφύγει από το πλαίσιο των κάθετων κοινωνικών διαιρετικών τομών που έχει φέρει η σημερινή κυβέρνηση. Κινείται στο καταστροφικό δίπολο “εμείς οι πεφωτισμένοι” εναντίον “των άσωτων”.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως οι πολίτες που επιθυμούν επιστροφή στη δραχμή έχουν αυξηθεί κατά 14 μονάδες από τον Απρίλιο του 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2016. Το ποσοστό είναι τρομακτικό και το χρονικό διάστημα μικρό. Το Ποτάμι επιβεβαιώνει πως δεν μπορεί να συμβάλει πολιτικά στο να αλλάξει αυτή η τάση, αλλά ξέρει πολύ καλά την παρατηρεί και να την χλευάζει με σταυρωμένα τα χέρια.
Μάλλον είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης.